Dossier K - beeldende kunst op Leiepoort campus Sint-Hendrik
Inleiding
We toetsen een school vaak op de overgedragen kennis. Wat weten kinderen, wat kunnen ze? Maar de algemene ontwikkeling van de hersenen is minstens even belangrijk.
Mark Mieras, wetenschapsjournalist en gespecialiseerd in de hersenen, stelt dat kunsteducatie broodnodig is voor het (kinder)brein. Kunst leert kinderen om hun creatieve capaciteiten te ontwikkelen. Terwijl leerlingen tekenen, leren ze ook kijken. Leren musiceren, is ook leren luisteren.
Maar het allerbelangrijkste: kunst leert leerlingen om te experimenteren. Als je niet bereid bent om fouten te maken, zal je nooit in staat zijn iets nieuws en origineel te bedenken. En dat is net hetgene wat onze leerlingen zullen moeten kunnen in een almaar vlugger veranderende maatschappij. Nieuwe producten ontwikkelen is leren inventief zijn, leren spelen in hun hoofd. Meer nog dan vandaag het geval is. Het is dus belangrijk dat wij hen leren om flexibel in het leven te kunnen staan. Het worden mensen die zichzelf een leven lang zullen blijven ontwikkelen en kunst is daarbij een essentieel spel om te overleven.
Zesdejaars gaan de eerste week van de paasvakantie tien dagen naar Italië op laatstejaarsreis. De reis kent een bijzonder hoge participatiegraad, ruim 95% van de leerlingen neemt deel, en daar zijn we bijzonder blij om. De reis zorgt voor verbinding, een groepsgevoel wat door de leerlingen echt gekoesterd wordt. Het is natuurlijk ook een samenkomen van zes jaar opleiding in de ruimste zin van het woord, een echte studiereis dus. Het is ook een cultuurreis, waarbij wat in de voorbije zes jaar aan cultuur, aan kunst werd onderwezen, hetzij in vakken als geschiedenis, Nederlands en andere talen, cultuurwetenschappen, hetzij in vakken als muzikale opvoeding, plastische opvoeding of esthetica, hetzij in keuzegedeeltes, nu aanschouwelijk wordt. Het wiskundige in de koepel van de dom van Firenze, gebouwd door Filippo Brunelleschi, het esthetische van een David van Michelangelo of het klassieke van het forum romanum en het colosseum.
In een les plastische opvoeding moeten de leerlingen niet alleen een potlood leren gebruiken, maar ook hun hersenen laten werken. We willen hen in aanraking brengen met inspirerende voorbeelden en zo hun beeldvorming verbreden. Ze leren kritisch zijn en weerbaar voor beelden uit de media. Naast de kennismaking met kunststijlen en kunstenaars leren ze ook zelf verschillende materialen gebruiken en technieken toepassen.
In het eerste jaar brengen we onder andere basiskennis bij van kleurenleer, perspectief en waarnemingstekenen. In het tweede en vooral in het derde jaar gaan de leerlingen met die achtergrond aan de slag om zo tot een eigen, persoonlijkere stijl te komen. We experimenteren met andere, minder evidente materialen (acrylverf, recyclagemateriaal, lino…) en specifiekere technieken (druktechnieken, stop motion filmpjes, installaties…). We proberen een variatie aan te bieden van schilderen en vlakwerk maar ook 3D-werk, grafiek en zelfs nieuwere toepassingen als fotografie, street art en digitale kunst komen aan bod. En misschien nog het belangrijkste aan ons vak, we spreken niet over juist of fout. Er is niet slechts één mogelijk antwoord, want dat is nu net de dooddoener. Pas wanneer leerlingen van A tot Z zélf iets mogen bedenken komen we echt tot creatief beeldend werk.
Wanneer het vak plastische opvoeding dus geïntegreerd wordt in een lessenpakket naast vakken als wiskunde, talen en wetenschappen, weet dan dat het in geen geval gaat om bezigheidstherapie, maar om een zwaar onderschat aspect uit de ontwikkeling van de mens, namelijk het aanwakkeren van de creativiteit.
De tweedejaars basisoptie Latijn krijgen twee uur per week Project Kunstvakken. In verschillende projecten wordt er gewerkt met beeld, drama, muziek, beweging en media.
We starten iedere periode met een sfeermoment en kunsttheoretisch deel. De bedoeling is om leerlingen te doen nadenken over kunst en dit als basis te gebruiken. We focussen op Belgische en bekende internationale kunstenaars.
Daarna gaan we actief aan de slag. De verschillende kunstzinnige disciplines worden in combinatie verkent, beleeft en onderzocht.
‘September Dance’ leert de leerlingen kijken naar (hedendaagse) dans en zelf expressief bewegen. De combinatie met woord zorgt er ook voor dat leerlingen leren werken met poëzie en literaire teksten. Binnen ‘October-November Play’ leren de leerlingen actief kennis maken met de theaterterminologie, dramatische inzichten en vaardigheden en met actueel theater.
Tijdens het tweede trimester gaan we aan de slag binnen de discipline Beeldende Kunsten. De leerlingen maken kennis met ‘materialen en technieken’ en de beeldaspecten. Het proces is even belangrijk als het product.
In de laatste periode van het schooljaar laten we ons inspireren door een actuele tentoonstelling. We bundelen alle kunstvormen in een eigen voorstelling.
Dit is het filmpje "Project Kunstvakken" voor het tweede Latijn.
Alle leerlingen van het vijfde jaar en de leerlingen uit het zesde jaar in een niet-modernetalenrichting hebben esthetica. Volgens Van Dale is esthetica de ‘theorie en de filosofie van de kunstvormen’. Het is afgeleid van het Griekse woord ‘aisthanestai’ wat (zintuiglijk) waarnemen betekent. In tegenstelling tot wat sommige mensen denken is esthetica dus geen kunstgeschiedenis, maar eerder kunstbeschouwing, een tak van de filosofie die zich bezighoudt met het waarnemen, het beoordelen en het waarderen van kunst.
In de lessen esthetica gaan we dus dieper in op filosofische vragen zoals: Wat is schoonheid? Wat is kunst? Is ze een zoektocht naar harmonie, schoonheid, expressie, nabootsing, moraal, waarheid, zelfontplooiing? Is ze maatschappijkritisch of bevestigt ze juist de bestaande machtsstructuren? Is ze een vlucht uit of juist een leren kennen van de wereld? Welke normen hanteren we om kunst te beoordelen? Al die vragen behandelen we aan de hand van voorbeelden uit verschillende disciplines, zoals schilderkunst, beeldhouwkunst, architectuur, dans, muziek, film en fotografie.
Daarnaast gaan we concreter in op een aantal stijlen uit alle tijden, met bijzondere aandacht voor de kunst van de 20e en 21e eeuw (zoals bv. gotiek, barok, romantiek, impressionisme, kubisme, surrealisme, abstract expressionisme, pop-art, land art, Nieuwe Wilden…), brengen we de leerlingen een begrippenarsenaal bij om over kunst te kunnen spreken (bv. wat is een gouache, een ready-made, een concerto, een fuga, een timpaan, een transept, een figura serpentinata, contrapost…) en leren we hen bij het bekijken van kunst en het beluisteren van muziek aandacht te hebben voor o.a. compositie, kleur, vorm, licht, standpunt, perspectief, opbouw, textuur, materialen, ruimte, techniek, klankkleuren, montage, harmonie en melodie.
Ten slotte plaatsen we kunst in een bredere context: we gaan op zoek naar de betekenis(sen) van kunst, haar plaats in de geschiedenis en de religie, haar relatie tot de wetenschappen, haar maatschappelijke en politieke (ir)relevantie en zelfs de vragen en de antwoorden die ze aanreikt over de zin van het menselijk bestaan.
In het vijfde jaar kunnen de leerlingen kiezen voor het keuzegedeelte Kanvas. We duiken onder in een poel van Belgische kunstenaars. Zij bieden de inspiratie om kort de basistechnieken zoals schetsen, schilderen, boetseren… te herhalen. In het tweede deel wordt er gewerkt naar eigen creaties binnen een centraal thema. De leerlingen krijgen de tijd en vrijheid om een eigen 2D en 3D werk te maken. De focus ligt meer op het proces dan het product.
Eind mei volgt een tentoonstellingsmoment tijdens Nest. Nest biedt ieder jaar een platform voor artistieke creaties van leerlingen Kanvas en BeeldenT op school.
Het schooljaar eindigt met een inspirerend bezoek aan een tentoonstelling in de buurt om aan te sluiten bij BeeldenT in het laatste jaar.
BEELDENT neemt bekende beeldende kunstenaars en hun werk als uitgangspunt om zelf creatief en inventief aan de slag te gaan, met de grote T van tien kunstenaars, maar ook met de actieve T van tekenen, temperen, teint, terra, terpentijn, try-out, ’t lukt niet, try again, ’t is af…
Tien beeldende kunstenaars van Belgische bodem: Koen Vanmechelen, Leon Spilliaert, Berlinde de Bruyckere, George Minne, Sofie Muller, Michaël Borremans, Roger Raveel, Raoul De Keyser, Luc Tuymans en Gustave Van de Woestijne met wie we een rechtstreekse dialoog aangaan. Dat betekent dat we hun werk bestuderen en het verhaal of de filosofie die het draagt, zoeken en ‘lezen’. Ook het materiaal, de kleuren of de compositie zijn een onderwerp voor discussie en studie, want ze inspireren ons om zelf aan de slag te gaan met potloden, verf, klei, Chinese inkt, papier, doek of plank.
Kunstwerken nabootsen doen we niet, maar we oefenen en bouwen een parcours op waarmee we eigen werk gaan creëren dat op zijn beurt een nieuw en authentiek hedendaags verhaal draagt dat iets over onszelf vertelt. Niet het resultaat staat voorop, wel het proces en de zoektocht om eigen ideeën te ontwikkelen en in beelden te uiten.
Heb je die nieuwste film van Marvel al gezien? Of die laatste met Eddie Redmayne? Zit je geregeld (vele) uren voor het grote scherm en wil je wel eens weten hoe die filmmagie eigenlijk tot stand komt? Twee docenten staan voor je klaar in dit keuzepakket om samen de wereld van de filmmagie te ontdekken. We bekijken, analyseren en ontleden films van vroeger en nu. Ons einddoel? Een eigen kortfilm inblikken met alle (zelfgekozen) goede elementen uit de filmgeschiedenis. Het is kwestie van onze lat goed hoog te leggen… Wat mag je precies verwachten? - Filmische geschiedenis (van de geboorte van de cinema tot vandaag) - De belangrijkste technieken binnen de filmwereld - mét praktische toepassingen - Het maken van een kortfilm - Het bespreken van de recentste kaskrakers en buitenbeentjes - Een cinemabezoek of filmavond op school… Voor wie mateloos geïnteresseerd is in film, voor wie filmmuziek een passie is, voor wie graag achter of voor de lens van de camera staat, voor wie zijn of haar toespraak voor de Oscars al lang op zak heeft of voor wie simpelweg wil deelnemen aan een groepsproject.
In de lessen PO willen we de leerlingen in rechtstreeks contact brengen met kunst. Jaarlijks proberen we daarom een groter project te integreren in de lessen. Zo deden we reeds mee aan ComingWorldRememberMe (een grootschalig kunstproject rond de herinnering van WO I), bezochten we tal van tentoonstellingen, werkten we samen met graffiti kunstenaar Maarten Leenknecht aan onze eigen graffitimuur, …
Dit jaar ligt de focus vooral op kunstenaars die gewoond en/of gewerkt hebben in en rond de Leie. De directe omgeving van onze school was niet voor niets een fascinerend onderwerp voor vele kunstenaars. De collectie van het huidige ‘Museum van Deinze en de Leiestreek’ is er dan ook volledig aan toegewijd. Denken we maar aan Emile Claus (o.a. ‘Bietenoogst), Léon De Smet, Valerius De Saedeleer, maar ook latere kunstenaars als Roger Raveel, Raoul De Keyser… Zelfs hedendaagse kunstenaars vinden hier nog steeds inspiratie. Deinzenaar én bekend Belgisch kunstenaar Stief De Smet heeft zich dan ook persoonlijk geëngageerd om samen te werken met onze leerlingen.
Al dat moois dat onze school omringt, moesten we natuurlijk eerst met eigen ogen gaan bewonderen. Sommige leerlingen gingen op fietstocht, anderen deden een wandelzoektocht, weer anderen bezochten het MuDeL (Museum van Deinze en de Leiestreek) om zich optimaal te laten inspireren voor hun eigen beeldend werk.
We volgden grootmeesters als Emile Claus op zijn pad, vergezeld door schrijver én vriend Cyriel Buysse. Hij wist precies wat licht met voorwerpen doet, welke kleur schaduw heeft en hoe hij een bewolkte hemel kon weergeven. We zagen de weerspiegeling van de bomen en de dieren van in en rond de Leie. Maar ook hedendaagse kunstvormen zoals street art kruisten ons pad. Hiervoor lieten we ons dan weer inspireren door upcoming talent, de Gentse straatkunstenaar ‘Pol Cosmo’.
De persoonlijke werkjes van de leerlingen zijn volop in de maak. In samenwerking met de leerlingen van Taal en Media krijgt ons kunstproject ‘Henri en de Leie’ stillaan vorm. Op zondag 3 juni 2018 proberen wij jullie dus te verrassen met street art, 3D-installaties, schilderijen, tekeningen, poëzie, toneel, … Kortom KUNST in de ruime zin van het woord. Allemaal door onze eerstejaars gemaakt en in het teken van de Leie en zijn kunst(enaars).
